Köpeklerde Tuvalet Problemleri: Nedenleri, Çözümleri ve İpuçları

Köpeklerin, ev içerisine tuvaletini yapması aile ve köpek arasındaki en popüler stres kaynağıdır. Coğrafyamızda yaygın olan "burnunu çişine sokma" "gazete ile burnuna vurma" gibi eski ve ilkel cezalandırma yöntemerinin aksine, modern doğru yaklaşımlar ve sabırla, bu problemi çözmek mümkündür. Bu yazıda köpeklerde tuvalet problemlerinin nedenlerini, etkili eğitim yöntemlerini ve önemli ipuçlarını ele alacağız.

Köpeklerde Tuvalet Problemlerinin Nedenleri

Köpeğinizin istenmeyen yerlere tuvaletini yapmasının birçok sebebi olabilir. Öncelikle bu nedenleri anlamak, doğru çözümleri uygulamak için önemlidir:

1. Rutin eksikliği ve yaş kapasitesinin üzerinde olan beklentiler

Yeni sahiplendiğiniz bir yavru veya daha önce tuvalet alışkanlığını kazanmamış yetişkin bir köpek, nerede ve ne zaman tuvalet yapması gerektiğini bilmediği için, içgüdüsel olarak rahat hissettiği herhangi bir yeri, herhangi bir zamanda tercih edebilir. Köpeğin tuvaletini yapması tamamen içgüdüsel bir davranıştır. İçgüdüsel demek, herhangi bir öğrenme veya şartlanmaya gereksinim olmadan gerçekleşen eylemlerdir. Dolayısı ile bu içgüdünün, doğru bir rutin ve olumlu pekiştirmelerle yönlendirilmesi gereklidir. Aynı zamanda, köpeğinizin yaş kapasitesinin üzerinde olan beklentiler de köpekğinizde akıl karışıklığına sebep olur.

2. Sağlık Sorunları

Köpeğiniz tuvalet alışlanlığını kazanmış olmasına rağmen idrarını veya dışkısını kontrol edemiyorsa, sebebi sağlık sorunları olabilir. Özellikle idrar yolu enfeksiyonları, diyabet, sindirim problemleri ya da yaşlılığa bağlı mesane kontrol sorunları gibi durumlar, tuvalet problemlerine neden olabilir.

3. Stres ve Kaygı

Köpekler duygusal tepkileri, idrar ve dışkı ile bağlantılı olan canlılardır. Yeni bir eve taşınma, başka bir yuvadan yeni bir yuvaya gelme, evdeki başka bir hayvanın varlığı gibi durumlar sonucunda baskı ve strese maruz kaldıkları zaman tuvalet alışkanlıklarında sorunlar yaşayabilirler.

4. Davranışsal Sorunlar

Erkek veya bazı dişi köpeklerde de görülen bölge işaretleme, aşırı talepkar köpeklerde dikkat çekme, ayrılık kaygısı, korku, hiperaktivite en yaygın davranışsal tuvalet problemleridir. Aynı zamanda, annesinden erken yaşta ayrılmış olan köpekler de yavruluktan itibaren ileri yaşlara kadar tuvalet problemleri yaşayabilirler.

Tuvalet Problemlerini Çözmek İçin Modern Eğitim Yöntemleri

1. Rutin Oluşturun, Tuvalet İnsiyatifini Elinize Alın,

Dünyadaki bütün canlılar rutine bağlı yaşarlar. Köpeklerin de en çabuk öğrendiği şeylerden biri düzen ve rutindir. Oluşturacağınız rutinin Dinlenme-Tuvalet, Yemek-Tuvalet, Oyun-Tuvalet, Gözetim altında serbest zaman-Tuvalet döngüsünde gerçekleştirmeniz çok önemlidir. Eğer bu düzeni köpeğinizin yaş kapasitesine bağlı olarak doğru şekilde oluşturmazsanız, köpeğiniz kısa bir süre içerisinde kendi kendine bir tuvalet rutini belirleyecektir.

Yaş Kapasitesi :

Yavru Köpekler, 1-6 Ay arası

Yavru köpeklerin mesane kontolü tam olarak gelişmemiştir. Köpeğinizin enerji seviyesine bağlı olarak değişkenlik gösterebilecek şekilde ortalama olarak her ay başına 1 saat mesane kontrolü sağlayabilirler.

Örnek olarak 3 aylık bir köpek 2-3 saatten fazla tuvaletini tutamayacağı için oluşturacağınız rutin bu saat aralıklarında olmalıdır. Belirlediğiniz saatler dışında

• Uyandıktan hemen sonra

• Yemeklerden 10-30dk sonra

• Oyun oynadıktan veya su içtikten sonra

• Dinlenmeye geçmeden hemen önce

köpeğinizi tuvaletini yapmasını istediğiniz alana götürmeniz gereklidir.

Genç Köpekler 6-18 Ay Arası

Bu dönemde köpeğinizin mesane kapasitesi gelişmeye başlar. Örnek olarak, 6 aylık bir köpeğin, yine köpeğinizin enerji seviyesine bağlı olarak değişkenlik gösterebilecek şekilde, ortalama 4-6 saatte bir dışarı çıkması gerekecektir. Önemli noktalar olarak,

• Sabah uyanır uyanmaz

• Yemeklerden 10-30dk sonra

• Akşam oyun veya egzersiz saatinden hemen sonra

• Yatmadan önce

köpeğinizi muhakkak tuvaletini yapmasını istediğiniz alana götürmeniz gereklidir.

Yetişkin Köpekler 18 Aylıktan büyük

Bu dönemde köpeklerin mesane kontrolleri tam olarak gelişmiş olduğu için, 8 saate kadar tuvaletlerini tutabilirler. En doğru ve sağlıklı rutin sabah, akşam ve gece yatmadan şeklinde olmalıdır.

2- Dinlenme/Yalnız kalabilme

Köpeğinize tuvalet alışkanlığı kazandırmak istiyorsanız, en önemlisi, dengeli ve sağlıklı bir köpeğiniz olsun istiyorsanız, ona ilk öğretmeniz gereken şeylerden biri kaygı duymadan yalnız kalabilmek ve gün içerisinde sürekli aktif olmak yerine, dinlenme saatleri olmasıdır.

Yavru köpeklerde yaş kapasitesinin üzerinde yalnız kalmak, duydukları kaygıyı arttıracağı için, eve döndüğünüz zaman haddinden fazla idrar/dışkı, parçalanmış pedler ve darmadağın bir ev ile karşılaşabilirsiniz. Bu durumu cezalandırmak, köpeğinize yapabileceğiniz en büyük kötülüklerden biridir. O yüzden yavru bir köpek almadan önce, yaş kapasitesinden uzun saatlerde yalnız kalmayacağından emin olmanız gereklidir. Eğer böyle bir manzara ile karşılaşıyorsanız yapmanız gerken, tepki vermeden temizlemek ve evde olduğunuz saatler içerisinde köpeğinizin yaş kapasitesine göre rutininizi devam ettirmektir.

Bazı köpekler, kaygı kontrolü için daha küçük alanlara ihtiyaç duyarken, bazı köpekler buna ihtiyaç olmadan da eve gidiş-geliş rutinlerinize adapte olabilirler. Eğer evden her çıkıp döndüğünüz zaman kötü bir manzara ile karşılaşıyorsanız ve eve döndükten sonra köpeğiniz gün boyunca hiperaktif davranışlar sergiliyorsa, ya yukarıda bahsettiğimiz gibi köpeğiniz yaş kapasitesinin üzerinde yalnız kalıyordur, ya da kaygı kontrolü için daha küçük bir alana ihtiyaç duyuyordur.

Bu konu ile ilgili problem yaşıyorsanız profesyonel destek almanız çok önemlidir. Her köpek bir bireydir ve kalıplaşmış teknikler her köpekte işe yaramayabilir.

3- Doğru alana yönlendirme

Tuvalet alanının sizin yaşam tarzınıza ve tabii ki köpeğinize göre uygun olarak seçilmesi çok önemlidir. Bazı köpek sahipleri, köpeklerinin tuvalet ihtiyacı için bahçesini kullanabilirken, bazıları da apartmanda yaşadığı için ped veya balkon alanını tercih eder.

Eğer kullanım alanı olarak bahçenizi tercih edecekseniz, dikkat edilmesi gerekenler,

• Bahçenizde hem hijyen kontrolü için, hem de köpeğinizin daha kolay alışabilmesi açısından, hep aynı noktaya yönlendirin,

• Tuvalet saatinde bahçenin içinde veya çevresinde dikkat dağıtıcı unsurlar olabileceğinden dolayı, köpeğiniz tuvaletini yapmayı unutabilir, o yüzden alışkanlık gelişene kadar yapıp yapmadığına emin olmak için gözlem altında tutun, emin olun.

• Tuvalet yaptığı alandaki dışkıları muhakkak anında temizleyin.

• Köpeğiniz hiperaktifse, işinizi kolaylaştırmak açısından tasma ve kayış kullanın, tasma ve kayış ile huzursuz oluyor ise, ona ayırdığınız alanı kapatın.

• Bahçede başka köpeğiniz var ise, oyun oynamak isteyip yine tuvalet saatini atlayabileceğinden, alışana kadar sadece sizinle tek başına olmasını sağlayın.

Pedler emici özelliğe sahip olduğu için köpeklerin idrar yapmaları için caziptir. Dışkıyı da genelde idrar yaptıkları yere veya yakınına yapmayı tercih ederler. Bu sebeple, özellikle köpeğinizin aşılarının tamamlanmadığı ve dışarı çıkamadığı yavruluk dönemi için uygun bir seçimdir. Ped kullanımı için dikkat edilmesi gerekenler,

• Ped de olsa, fikir olarak köpeğinizi evin içerisine yapmaya alıştıracağınız için, alışana kadar etrafta başka emici özelliğe sahip şeyler(halı kilim vb.) olmadığından emin olun.

• Ped kullanımı sırasında, köpeğinizin gidip kendi kendine pede yapmasını beklemek yerine, alışana kadar belirlediğiniz rutin dahilinde ped alanına götürüp, yapmasını bekleyip ödüllendirmeniz gerekir.

• Pedin üzerinde kalmış çiş kokusu belli bir süre sonra oraya yapma isteğini körelteceğinden dolayı, pedleri sık sık değiştirin,

• Evin her yerinde değil, tek bir alanda kullanın,

• Dışarıya çıkabileceği zamana kadar kullanıp, dışarıya alıştırıp, kaldırın.

Apartmanda yaşayan köpek sahipleri için balkon kullanımı cazip gelse de, önerilmemektedir.

• Evin bir parçası olduğu için, yaptığı zemine karşı şartlanma geliştirip ev içerisine kazalar sık olabilir,

• Apartmanlar genelde kalabalık bölgelerde olduğu için, dışarıdan gelen sesler, gürültüler yavruların tuvaletini yapmamasına sebep olabilir,

• Olumsuz hava koşulları dolayısı ile dışarı çıkmak istemeyebilir,

• Bahçeden farklı olarak, yüksek olduğu için dışarıya olan algıları bahçedeki ile aynı değildir

• Aralıklı korkuluklar vb gibi kazalara sebebiyet verecek olumsuzluklar olabilir

3. Olumlu Pekiştirme

Köpeklerin yanlış olanın ne olduğunu bilmeleri için öncelikle doğru olanın ne olduğunu iyice anlamaları gerekir. Köpeğiniz yönlendirdiğiniz alana tuvaletini yaptığı zaman ödüllendirmeniz süreci hızlandırmak için çok önemlidir. Bu davranışından dolayı mutlu olduğunuzu ona gösterin. Ufak parçalar halinde tüketebileceği ödül mamalarından da kullanabilirsiniz.

4. İstenmeyen Davranışları Doğru Yönlendirme

Eğer köpeğiniz tuvaletini yanlış yere yapmışsa,

• Siz oradaysanız, anında müdahele ederek, sakin ve kızmadan "hayır" deyip kaza yapmış olsa bile doğru alana yönendirin

• Orada değilseniz tamamen tepkisiz kalmanız çok önemlidir. Aşırı tepki alan köpekler hem özgüvenlerini yitiririler hem de tuvalet yapmayı olumlu değil olumsuz olarak şartlanıp duygusal tepkilerini daha çok tuvalet yaparak gösterirler

• Temizlik yaparken, kokuyu tamamen ortadan kaldırdığınızdan emin olun. Kalan kokular da tekrar kaza yapmasını tetikleyici unsurlardandır

  
  

5. Sabır ve İstiktar

Köpeklerin istikarla takip edilen bir rutinle birlikte tuvalet alışkanlıklarını kazanmaları 10-15 gün arası sürebilir. Yalnız, tuvaletini doğru yere yapması demek, alışkanlığın oturduğu anlamına gelmeyeceği için, köpeğinizin yaş kapasitesine uygun rutininizi sabırla devam etmeniz gereklidir.

Örnek olarak pedine yapmaya 3 gün içerisinde alışmış bir yavruyu artık alışkanlığını kazandı zannetip tuvalet insiyatifini eline verip gidip kendi kendine yapmasını beklemek tuvaletini yanlış yerlere yapmasına sebebiyet verir.

6- Beslenme Şekli ve Saatleri

Köpeğinizin beslenme şekli ve saati, tuvaletini nasıl yapacağını şekillendiren ana unsurdur.

Ölçüsüz ve serbest beslenen köpeklerin metebolik dengeleri olamayacağı gibi, alması gereken gıda bileşenlerini doğru şekilde almayan, ev yemeği(insanlar için pişirilen) ile beslenen köpeklerde metabolik denge sağlamak çok zordur. Bu sebeple,

• Köpeğinizi veterinerinizin, yaşına ve kilosuna uygun şekilde beslenebileceği kuru veya yaş mamayı günlük belirlenen ölçülerde, yine yaşına uygun bir şekilde öğünlere bölerek beslenmesi gereklidir,

• Hazır mamalar köpeklerin su ihtiyacını tetiklediği için, kuru mamanın içerisinde çok az miktarda su koyup ıslatmak, aşırı su tüketiminin önüne geçtiği için idrar kontrolüne yardımcı olur

• Ödül mamaları motivasyon arttırıcı olabilmeleri için, protein ve yağ oranları yüksektir. Eğer köpeğinize ödül maması ile eğitimler yaptırıyorsanız, normal öğününü %10 azaltın. Aynı zamanda su ihtiyacı da artacağı için, normal rutininizin dışında tuvalet ihtiyacını görmesi için dışarı çıkartın.

• Kemirmesi, oyalanması için verilen büyük organik veya sentetik kemikler, su ihtiyacını arttıracağı ve metabolizmayı hızlandıracağı için, rutini dışında ekstra tuvalet ihtiyacı hissedecektir.

7- Egzersiz

Köpeğinizin yaşına, ırkına ve enerji seviyesine göre belirlenen sürelerde, günlük yürüyüşler yapmanız çok önemlidir. Evde canı sıkılan, mental veya fiziksel olarak enerjisini atamamış köpeklerde davranış problemleri kaynaklı tuvalet sorunları gözlemlenmektedir. Köpeğiniz gün içerisinde dinlenmek yerine sürekli aktif olma ihtiyacı hissedeceği için, tuvaletini tutması mümkün olmayacaktır. Aynı zamanda kendine güvenini arttıracağı ve sosyal becerilerini geliştirmesine yardımcı olacağı için, daha dengeli bir ilişki kurma imkanına sahip olursunuz.

Her yaştaki köpeklerde tuvalet problemleri, doğru bir yaklaşım ve sabırla çözülebilecek yaygın bir durumdur. Doğru rutini oluşturmak, olumlu pekiştirmeler yapmak, köpeğinize anlayışla rehberlik etmek, bu sürecin anahtarıdır. Unutmayın, her köpek bireyseldir ve öğrenme süreleri değişkendir. Onlara zaman tanıyın ve küçük adımlarla ilerleyin.

Siz de köpeğinizin tuvalet eğitimiyle ilgili deneyimlerinizi veya sorularınızı yorumlarda paylaşabilirsiniz!